Met één extra variabele in het tarifatiemodel versnellen NZBA-banken hun net-zero-doelen*

ABN AMRO, ING en Rabobank – alle drie leden van de Net‑Zero Banking Alliance (NZBA) – moeten vóór 2030 aantoonbaar de CO₂‑intensiteit van hun hypotheekportefeuille verlagen, terwijl netto‑interestmarges historisch laag zijn. Kapitaalweging en beperkte “groene rentekortingen” helpen, maar ze versnellen een portefeuille onvoldoende en drukken de winst. FICO onderzocht of prijsprikkels het net‑zero‑tempo kunnen verhogen zónder margeverlies. Het antwoord: CO₂‑bewuste pricing.

Eén variabele erbij

Traditionele hypotheekrente kent drie componenten: funding, liquiditeit en kredietrisico. FICO voegt daar een vierde factor aan toe: de geschatte levenscyclus­emissie van de woning, afgeleid uit EPC‑data. Het energielabel (EPC) geeft de geschatte jaar-CO₂-uitstoot per m² aan. Het effect op klantniveau is klein – vaak slechts 3 tot 6 basispunten – maar bij grote aantallen leningen ontstaat een sterk sturend signaal.

  • Woningen met label A/B krijgen een mini‑
  • Woningen met label E–G betalen een bescheiden opslag.

Voor de bank blijft de totale spread intact; alleen de interne verdeling verschuift.

Simulatie: minder CO₂, méér marge

FICO testte het model op een representatieve hypotheekportefeuille van €60 mrd. Alleen nieuwe productie kreeg de CO₂-component; de bestaande portefeuille bleef ongemoeid. Na drie jaar:

  • 10% lagere gemiddelde CO₂-intensiteit.
  • Tot 15% extra rentemarge versus een status-quo tariefcurve.
  • Onveranderd verwachte kans op wanbetaling (PD) en verlies bij default (LGD), dus geen extra kapitaalbeslag.

De margeverbetering komt uit twee bronnen. De korting op energiezuinige woningen trekt een groter marktaandeel in een segment waar concurrentie nog laag is. Tegelijk compenseert de opslag op inefficiënte panden de hogere transitie­risico’s die kredietbeoordelaars al in fundingprijzen verwerken.

Implementatie zonder frictie

Alle benodigde data – EPC‑label, bouwjaar, oppervlak – zitten al in Nederlandse hypotheekketens en vormen de basis voor de aankomende AFM‑handreiking over CO₂‑rapportage. De extra variabele kan in het tarifatiemodel worden ingepast; er is geen aparte IT-straat nodig. Banken kunnen zelfs starten met een proefdraai (parallel-run) waarin de oude en nieuwe curve parallel lopen.

Sociale impact

Zorgt de opslag voor uitsluiting? Bij een gemiddelde hypotheek van €200.000 bedraagt het renteverschil minder dan €8 per maand. Tegemoetkomingen zoals de ISDE‑subsidie maken verduurzamen aantrekkelijker dan de opslag duur is. Zo versnelt de maatregel juist de renovatiecyclus van oudere woningen.

Strategische timing

Het momentum is gunstig. NZBA‑leden rapporteren in 2025 hun tussentijdse emissiedoelen, en de European Banking Authority (EBA)‑regels voor ESG‑risico’s komen eraan. Door nu te beginnen, kunnen banken hun model finetunen én aantonen dat duurzaam beleid winstgevend kán zijn – een cruciale boodschap richting aandeelhouders en toezichthouders.

Conclusie

CO₂‑bewuste prijsstelling maakt klimaatimpact net zo meetbaar en stuurbaar als kredietrisico. Banken die de extra variabele activeren, realiseren een dubbele winst: een hypotheekportefeuille op net‑zero‑koers én een structureel hogere marge.

Data-governance en transparantie

Belangrijk is dat de onderliggende CO₂‑berekeningen audit‑proof zijn. Veel banken kiezen daarom voor een externe data‑provider of laten de taxateur het EPC‑label valideren. In het tarifatiemodel wordt de emissie omgerekend naar euro per ton, zodat risico‑ en treasury‑teams exact zien welk deel van de marge aan CO₂‑kosten is toegerekend. Die transparantie maakt het eenvoudig om intern (en later publiek) te verantwoorden waarom twee vergelijkbare woningen toch een net andere rente krijgen.

Quote

“Prijs is nog steeds het krachtigste gedragssignaal in de markt,” zegt Ulrich Wiesner, Principal Consultant Mortgage Pricing bij FICO. “Door CO₂ expliciet te beprijzen, versnellen banken hun duurzaamheidsdoelen zonder de rekening bij de winst- en verliesrekening te leggen. Dat maakt de route naar net‑zero een stuk haalbaarder.”

* Gebaseerd op het Engelstalige artikel van Ulrich Wiesner, Principal Consultant Mortgage Pricing bij FICO.