AFM Klantbelang Dashboard 2018: Hypotheekaanbieders geven onvoldoende duidelijkheid over risico-opslag

Uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) blijkt dat de dienstverlening bij risico-opslagen beter kan. Lang niet alle hypotheekaanbieders passen de opslag uit zichzelf aan wanneer het risico voor hen wijzigt. Bovendien worden klanten onvoldoende geïnformeerd. De AFM vindt het belangrijk dat klanten op de hoogte zijn van de risico-opslag die de aanbieder hanteert en dat die automatisch wordt aangepast als dat kan.

De AFM meet met het Klantbelang Dashboard jaarlijks in welke mate banken en verzekeraars het klantbelang centraal stellen. Bij hypotheekaanbieders heeft de AFM dit jaar onderzocht hoe zij omgaan met de risico-opslag bij de vaststelling van de hypotheekrente gedurende de looptijd van de hypotheek.

Aanpassing risico-opslagen geen vanzelfsprekendheid

Hypotheekaanbieders kunnen gedurende de looptijd van een hypotheek één vast rentetarief toepassen of aparte tarieven per risicoklasse. De AFM verwacht dat hypotheekaanbieders transparant communiceren over hoe zij de risico-opslag bepalen en hanteren gedurende de looptijd van de hypotheek.

Over de gehele linie constateert de AFM dat aanbieders onvoldoende in het belang van de klant handelen. Slechts een beperkt aantal hypotheekaanbieders past de risico-opslag automatisch aan wanneer klanten door contractuele of vervroegde aflossingen in een andere risicoklasse terechtkomen. Daar waar de aanpassing niet vanzelf gaat, betalen klanten niet de rente die hoort bij hun risicoprofiel. Bij een aantal aanbieders kunnen klanten een verzoek indienen om de risico-opslag aan te passen. De AFM vindt aanpassing op verzoek ingaan tegen een gelijke behandeling van klanten, omdat dit resulteert in een voorkeursbehandeling van proactieve klanten. Ook het opwerpen van extra drempels, zoals het aantonen van de actuele woningwaarde door klanten, werkt ongelijkheid in de hand.

Ongelijke behandeling bij renteherziening

Een deel van de hypotheekaanbieders biedt bestaande klanten op het moment van renteherziening een tarief aan dat niet aansluit bij het actuele risicoprofiel. Nieuwe klanten krijgen echter wél een passend rentetarief. Dit is in strijd met het eensporig rentebeleid. Aanbieders passen deze ongelijkheid op verzoek van de AFM per direct aan.

Daarnaast ziet de AFM dat aanbieders de risico-opslag niet voor alle leningdelen aanpassen als klanten in een andere risicoklasse terechtkomen, eventuele spaarleningen uitgezonderd. Ook houdt een deel van de aanbieders geen rekening met de gegarandeerde waardeopbouw in de spaarhypotheek.

Meer duidelijkheid

De AFM ziet ruimte voor aanbieders om klanten proactief te wijzen op de mogelijkheden die ze hebben om de risico-opslag te verlagen. Bijvoorbeeld door jaarlijks te laten weten hoeveel ze extra kunnen aflossen. Ook de waardevermeerdering van de woning is reden om klanten actief te informeren. Hypotheekaanbieders kunnen hun klanten doorlopend, maar in ieder geval op het moment van een renteherziening beter informeren en hebben toegezegd dit op te pakken.